Името на јазикот, говорен од населението во Македонија, преку целиот историски развој, недвосмислено е посочено во документите: Теофилакт Охридски (крај на XI - почетокот на ХII в.) во „Пространото житие" го нарекува Климент "прв епископ на Болгарскиот јазик"; Димитар Хоматиан, охридски архиепископ (крај на XII - почетокот на XIII в.) се оплакува на србскиот крал Стефан Радослав, дека "на бугарски јазик не може да се толкува или говори"; Византискиот историчар Никифор Грегора през 1326 година одбележува, дека Бугарите по Струма, Струмица и Скопје го поздравили "на свој јазик добродушно и засмеано". Во време на турското робство во Македонија робовите, купувани од Венецијанските трговци, се именувани "на бугарски јазик". Србскиот патриарх Василиј Бркиќ, составил „Опис на провинциите во турската држава" во 1771 година, одбележува: "но така како Болгарите се многу повеќе од Турците, та по цела Македонија сите говорат бугарски јазик".
Францускиот чиновник од конзулатот во Солун Кузинери 1777-1779, 1786-1793 г. подцртува, дека Воденската епархија на запад од Солун: "Целата е населена со Бугари" и затоа "нејните архиепископи, кои доаѓаат во Воден, макар и Грци по народност, се принудени да научат бугарски јазик". Германскиот научник Гризебах, патувал низ Македонија во 1839 година, одбележува, дека од "Солун на запад не се слуша веќе грчки јазик и одтаму чак до албанскте гранични линии живеат Бугари".
Рускиот монах Партениј во 1839 година пишува, дека во Македонија "бугарскиот говор е поблизок до словенскиот одколку рускиот". Австријскиот конзул Хан, ја обиколил Македонија на два пати (1858 и 1863 г.), посочува, дека "Србско-Бугарската јазична граница минува по река Бугарска Морава, чак до Призрен во полињата на Шар планина."
Наjстрашното за нашиот народ /Гоце Делчев/